اهل بیت پیامبر(ص)، مبلغان راستین اسلام:
استاد شهید مرتضی مطهری
بعد از وفات پیغمبر اکرم(ص)، حافظ و نگهدارنده واقعی دین مبین اسلام و حامی و پشتیبان حقیقی قرآن کریم خاندان نبوت و رسالت بودند و این مطلب از مطالعه تاریخ اسلام و طغیانها و انقلابها و فتنه هایی که در قرن اول و دوم و سوم هجری واقع شد به خوبی روشن می شود. اسلام در آغاز امر به راهنمایی قرآن و در اثر مساعی و زحمات پیغمبر اکرم(ص) بسط و توسعه یافت و در محیط مسلمین آن روز نفوذ معنوی عجیب و خارق العاده پیدا کرد و این بسط و توسعه و نفوذ رو به افزایش گذاشت و منبع قدرتهای عظیم نظامی و سیاسی شد تا جایی که در کمتر از نیم قرن اکثر معموره جهان آن روز را در زیر سیطره و سلطه خویش درآورد.
ولی البته چنان که همه می دانیم این سیطره و سلطه سیاسی دیری نپایید که در اثر عدم لیاقت خلفا و فساد دستگاه خلافت و بالاخص ظلمها و جورهای بی حد و حصری که دستگاه خلافت نسبت به مردم روا می داشت، ضعیف شد. ملل مختلفه ای که به اسلام گرویده بودند از عرب و غیر عرب، از جور خلفا به ستوه آمدند و دست به انقلابها و طغیانها زدند تا جایی که ابومسلم خراسانی با لشکری که از عاجم و ایرانیان فراهم آورده بود شکست سختی به دستگاه خلافت اموی وارد آورد که منجر به انقراض آنها در شرق شد.
با همه این احوال، نفوذ معنوی و روحانی قرآن
کریم و پیغمبر اکرم(ص) همچنان در دلها بود و حکومت می کرد و بدیهی است که اگر با
آن همه فساد و تباهی که در دستگاه خلافت و کادر سیاسی اسلامی پیدا شده بود نفوذ
معنوی و روحانی اسلام هم ضعیف شده بود، یکباره اساس این دین حنیف برچیده شده بود و
امروز در همان جهان اثری از او باقی نمانده بود. در چنین دورانی که ابرهای تیره
جور و ظلم و فسق و فجور خلفا آسمان نورانی اسلام را تیره کرده بود، اهل بیت پیغمبر(ص)
یعنی همان بزرگوارانی که ما آنها را به عنوان ائمه اطهار(ع) می شناسیم دامن همت به
کمر زدند و در مقام تعلیم و تلقین معالم اسلامی و بسط و توسعه نفوذ معنوی اسلامی
پرداختند، خود را از سیاست به کناری کشیدند و حوزه های تدریس و تعلیم و تربیت
تشکیل دادند و به بیان معارف الهیه و تفسیر قرآن مجید و حلال و حرام خدا پرداختند
و به این وسیله از قرآن مجید حمایت و پشتیبانی کردند.
البته قرآن مجید به خودی خود یک ماده حیاتی، بلکه یک منبع حیاتی است و همواره زنده و پاینده است و خدا وعده داده که او را حفظ فرماید: انا نحن نزلنا الذکر و انا له الحافظون. ولی واضح است که حفظ الهی قرآن همواره به وسیله شاگردان و تربیت یافتگان خود قرآن صورت گرفته و می گیرد و در درجه اول، حافظ قرآن اهل بیت پیغمبر(ص) بودند که خلقشان همان قرآن بود و علم قرآن نزد آنها بود. مهمترین عامل نفوذ روحانی و معنوی اسلام در آغاز ظهورش دو چیز بود:
یکی خود قرآن که خود به خود نفوس مستعده را مطیع و منقاد می ساخت و یکی دیگر سیره و طرز اخلاق و رفتار ملکوتی و آسمانی پیغمبر اکرم(ص) که مجسمه ای بود از مکارم اخلاق و به طوری بود که خواه ناخواه هر بیننده ای را مؤمن می ساخت که این مرد مردی است الهی و ملکوتی. اهل بیت پیغمبر(ص) نمونه هایی از همان اخلاق آن حضرت بودند. آنها علاوه بر آنچه از راه زبان به تعلیم و تدریس شاگردان و بسط و نشر معارف اسلامی می پرداختند، طرز رفتار مقرون به حقیقت و ایمانشان برای عموم آموزنده و پرورش دهنده بود.
به عنوان نمونه داستان امام باقر(ع) را با یکی از زهاد و عباد عصرش شاهد می آورم. محمدبن منکدر یکی از زهاد و متصوفه آن عصر است. می گوید در یک روز بسیار گرم به خارج شهر مدینه رفته بودم، چشمم افتاد به محمدبن علی الباقر(ع) در حالی که غرق در عرق شده بود و به دو غلام سیاه تکیه کرده بود و معلوم بود که برای کاری از کارهای دنیا از قبیل سرکشی به امور زراعتی آمده است. در دل خود گفتم ببین بزرگی از بزرگان قریش چگونه حرص دنیا او را وادار کرده است که در این هوای گرم آمده اینجا و خوب است بروم او را موعظه ای بکنم. جلو رفتم و سلام گفتم و با صدای بلند سلام مرا پاسخ داد. من گفتم: شما یکی از بزرگان قریش هستید و سزاوار نیست در چنین هوای گرمی در طلب دنیا بیرون آیید. اگر الان در همین حال مرگ برسد و روح شما قبض بشود، چه جوابی نزد خدا خواهید داشت؟
می گوید امام این حرف را شنید، فرمود: به خدا اگر در همین حال مرگ مرا فرا گیرد، در حالی رسیده است که مشغول اطاعت خدا هستم. من این کار را برای تحصیل روزی و برای این که به تو و امثال تو احتیاجی نداشته باشم می کنم من باید از آن روزی بترسم که مرگ من برسد در حالی که من مشغول معصیت هستم. محمدبن منکدر می گوید گفتم: خدا تو را رحمت کند که خواستم تو را موعظه کنم و متنبه سازم، تو مرا موعظه کردی و متنبه ساختی و مرا به اشتباه خود متوجه ساختی. امام باقر(ع) با این عمل و این منطق خود به آن مرد صوفی مآب و سایر کسانی که در اشتباه به سر می بردند فهماندند که در اسلام کار و کوشش برای اداره زندگی گناه نیست، بلکه عین اطاعت و عبادت حضرت حق است.
از کلمات امام باقر است که: عالم ینتفع بعلمه افضل من سبعین الف عابد یعنی یک عالم که مردم از عملش بهره مند شوند، بر هفتاد هزار عابد برتری دارد. ایضاً می فرمود: شیعیان و پیروان واقعی ما خاندان کسانی هستند که به راستی از خدا بترسند و او را اطاعت کنند. ایضاً می فرمود: صورت باز و خوشرویی دو فایده دارد: یکی این که محبت دیگران را نسبت به انسان جلب می کند و او را محبوب می سازد و یکی این که موجب قرب به حضرت حق است، و اما ترشرویی انسان را منفور خلق و از خالق هم دور می سازد.
