استقلال فکر:

مرتضی مطهری

راهی که پیغمبر گرامی اسلام به امر خدا برای هدایت و بیدار کردن مردم انتخاب کرده بود روشن کردن حقایق و پند و اندرز دادن و عنداللزوم محاجه و استدلال بود، زیرا خداوند به او امر فرموده بود:

 ادع الی سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه و جادلهم بالتی هی أحسن

 یعنی مردم را به راه پروردگارت دعوت کن، به این که با گفتارهای حکیمانه حقایق را بر آنها نمودار سازی و با اندرزهای نیکو و پرمغز، فطرتها را متذکر و وجدانها را تحریک کنی و با طرز پسندیده و قانع کننده ای به محاجه و مجادله بپردازی.

خداوند با این آیه راه تبلیغ و اصلاح حال مردم را بیان کرد و چنان که تاریخ نشان می دهد پیغمبر اکرم(ص) این راه را پیمود که موفقیت حاصل کرد. وظیفه ما نیز به منظور اصلاحات اخلاقی و اجتماعی و محکم نمودن اساس و بنیان ایمان جز این نیست که به وسیله های مختلف از قبیل گفتن و نوشتن به نشر حقایق اسلامی بپردازیم، یعنی در حقیقت همان راهی را که پیغمبر اکرم پیمود و نتیجه گرفت، تعقیب نماییم.

یکی از حقایقی که قرآن مجید گوشزد نموده و در حدود بیست آیه در موارد مختلف در این باره وارد شده، استقلال فکر است. شک نیست که امتیاز نوعی انسان از سایر حیوانات به واجد بودن قوه تشخیص و تمییز است. انسان دارای یک قدرت روحی مخصوصی است که می تواند در قضایا و مطالب قضاوت کند و نیک و بد را بسنجد و از روی سنجش اراده نماید.

برای یک فرد انسان یا یک ملت، شایسته نیست که کورکورانه از شخص یا ملتی تقلید کند. فرد یا ملتی که فاقد شخصیت عقلی و استقلال فکری باشد سزاوار نام شریف انسانیت نیست.مطابق آنچه در قرآن مجید وارد شده، یکی از اشکالات مهمی که عموم انبیای الهی با آن مواجه بوده اند موضوع دلبستگی و علاقه مندی مردم به معتقدات و عادات قدیمی خودشان بوده است.