ولایت فقیه در اندیشه شهید مطهری : (4)

از نگاه شهید مطهری آیا ولایت فقیه انتصابی است یا انتخابی؟¤
حجت الاسلام بهروز لک: آن چیزی که درسال های 56 و 57 مطرح بوده این است که مردم، انقلاب کردند و عملا رهبری دینی را پذیرفتند و ممکن است که برخی از افراد این اشکال را بکنند که چرا در مبارزه مسلحانه، از اسلام گرایان سرمایه گذاری بیشتری کرده ایم و اما آن چیزی که مهم شمرده می شود این است که مردم به اقبال خودشان، رهبری دینی را پذیرفتند و از میان تمام کاندیداها و گزینه های مختلف، امام خمینی(ره) به عنوان یک شاخص رهبری مورد اعتبار عمومی قرار گرفتند؛ یعنی آن چیزی که در متن قانون اساسی 58 مطرح شده است، اقبال عمومی مردم است و این اقبال عمومی نشانگر این است که میان رهبری و امت یک نوع هماهنگی و ارتباط بسیار وثیقی وجود دارد و این، اصلی است که تا به حال، رهبر معظم انقلاب به عنوان محبوب ترین شخص در نظام جمهوری اسلامی ایران است و هیچ تقابلی میان امام خمینی(ره)، ولایت فقیه و مردم و رهبری نیست و زمانی تقابل به وجود می آید که یک نوع دوگانگی میان استبداد و دموکراسی با نگاه غربی ایجاد بشود و غربی ها به خاطر نگرش انسان محورانه و سکولاریستی خودشان، ماهیت این حکومت اسلامی را که یک رابطه عاطفی و عقلانی و حتی عاشقانه بین امت و امامت وجود دارد را نمی توانند خوب تصور و درک کنند و قائلند که دموکراسی غربی است یا لیبرالیستی و اگر این نباشد، حتما استبدادی است. در حالی که این طور نیست.
زمانی، فردی به امام خمینی(ره) اشکالی کرده بود و گفته بود که امام خمینی(ره) درباره مطلبی، تناقض آمیز سخن گفته است، اما اشکال از اینجا است که فکر می کنند جمهوریت فقط به شکل لیبرال دموکراتیک است، در حالی که این طور نیست و شهید مطهری(ره) در جاهای مختلف، مسئله حاکمیت الهی را نیز مطرح کرده است.
شهید مطهری(ره) یک پایگاهی را پذیرفت که در اسلام، خداوند و اهل بیت(ع) به دلیل اینکه عصمت و اعلمیت دارند و این حق را از جانب خداوند دارند که به عنوان راهنما و امام نصب شوند و عده ای سعی کرده اند که تفسیر خاصی از شهید مطهری(ره) ارائه بدهند، اما عمل منصفانه این است که هر دو بخش از فرمایشات شهید مطهری(ره) نیز در کنار هم قرار گرفته بشود و همچنین زمانی که مقام معظم رهبری نیز مکتب سیاسی امام خمینی(ره) را توضیح دادند، پنج محور را مدنظر قرار دادند، اولین نقش و تأثیرگذاری کلیدی، مردم هستند و بحث اینجاست که آیا مردم در مشروعیت دخالت می کنند یا در اجرا؟ و قرآن کریم تصریح کرده است که امر مسلمانانی که تسلیم خدا و پیغمبر(ص) شده اند، پذیرفته شده است؟
شهید مطهری(ره) در عبارتی تحمیل را نفی می کند و می گوید: نباید ایده ها به مردم تحمیل شود و این باید در حقیقت براساس رضایت مردم باشد. نتیجه سخن این است که شهید مطهری(ره) الگویی از نظام سیاسی طراحی می کند و در مصداق و اجرا شهید مطهری(ره) قائل است که مردم در انتخابات، حضوری جدی داشته باشند و این همان انتخاب رهبر به وسیله مردم است. شهید مطهری(ره) بخش سومی را در دو بخش دموکراسی و استبداد ایجاد می کند و آن حکومت جمهوری اسلامی است و در این حکومت، حاکمان توسط خداوند مستقیما یا غیرمستقیم مشخص می شود و مردم نیز در این فضا حاکمان را همراهی می کنند و نقش مردم در مدیریت و اجرائیات بارزتر و شاخص تر خواهد بود.
¤ آیا مردم به عنوان جزءالعله در اندیشه شهید مطهری(ره) که مشروعیت می دهد نه مقبولیت، می توانند دخالت داشته باشند؟
حجت الاسلام لک زایی: در مجموعه فرمایش های استاد مطهری(ره) برای حکومت اسلامی سه رکن را می توان نام برد: رکن اول استحقاق، لیاقت و صلاحیت است، رکن دوم مشروعیت است و مصداق آن در قرآن آمده و بعد از اینکه خدا حضرت ابراهیم(ع) را مورد امتحانات مختلفی قرار داد و حضرت ابراهیم(ع) سربلند از آن بیرون آمد، خداوند به او گفت: الان به مقصد امامت رسیده ای، سپس حضرت ابراهیم(ع) از خداوند سؤال می کند که آیا ذریه من نیز شامل این منصب می شوند یا نه؟ سپس خداوند فرمود: «لاینال عهدی الظالمین» یعنی عهد من یعنی امامت به ستمکاران نمی رسد.
بعثت در چهل سالگی پیامبر(ص) اتفاق افتاد اما حکومت در 53 سالگی پیامبر(ص) تشکیل شد، یعنی در سیزده سالی که پیامبر(ص) در مکه بودند حکومتی تشکیل نشد و در حقیقت مشکل همان رکن سوم یعنی قدرت است. یعنی رهبر دینی برای تشکیل دادن حکومت باید قدرت تشکیل حکومت را داشته باشد و این قدرت همان عنصر مردمی است. بنابراین علامت قدرت همان اقبال عمومی مردم است و بدون بسط ید و قدرت نمی توان کاری کرد. مشروعیت از ناحیه خداوند متعال تولید می شود و خداوند گفته است، تکلیف موقعی متوجه انسان می شود که قدرت داشته باشد یعنی اگر مردم از پیغمبر(ص) اقبال نکنند، حکومتی تشکیل نمی شود.
 ¤ علت اینکه «ولایت مطلقه فقیه» مترقی ترین مدل حکمرانی است، چیست؟
حجت الاسلام بهروزلک: انسان ها به لحاظ کلیت خودشان، یک سری نیازها و ویژگی هایی دارند که باید تبیین بشود، و این نیازها باید مدنظر قرار گرفته شود، بحث اینجاست که چه کسی باید این نیازها را تشخیص بدهد؟ و نگرش اسلامی مبتنی بر این اصل است که خداوند به عنوان خالق انسان ها تشخیص کاملی در دین خودش نسبت به تأمین نیازها ارائه کرده است و در واقع اگر ایدئولوژی نظام امامت و مباحث کلامی شهید مطهری(ره) را مدنظر قرار داده شود، می توان استخراج کرد که خداوند بهتر می تواند نیازهای انسان را تامین بکند. در حکومت استبدادی، حاکمی که در رأس کار است، تشخیص شایسته ای را اصلا ندارد؛ یعنی آن حاکم یا براساس نظامی موروثی به حکومت رسیده است و یا با قدرت خودش؛ و در طول تاریخ دیده شده است که مستبدان، خواسته ها و هواهای نفسانی خودشان را بر دیگران تحمیل می کردند و غالبا نیز با مصالح امت در تعارض و تضاد قرار می گرفت.
مقام معظم رهبری قائلند که اصول گرایی بدون اصلاح طلب دگم اندیشی است و اصلاح طلبی بدون اصول نیز باعث هرج و مرج خواهد شد. بنابراین مترقی بودن نظام جمهوری اسلامی از این اصل نشأت می گیرد که دارای اصول است و نیز دارای تامین نگرش های مردم است و ترکیب این دو همان اصل، نظام مقدس جمهوری اسلامی است و یقینا در نظام عالی اسلامی که نظامی مهدوی(عج) نیز است مردم با اراده خودشان سراغ امام زمان(عج) خواهند رفت و درک می کنند که بهترین راه این است که از امام معصوم(ع) تبعیت شود و به گفته امام خمینی(ره) در دموکراسی های غربی ظاهر قضیه مردم هستند اما در پشت صحنه مافیای قدرت هستند که حتی با تبلیغات کاذب نیز، جوهای کاذب را ایجاد می کنند.         ... پایان ...