خودسازی در جهت ساختن جامعه:(32)
از پیامبر اکرم(ص) می پرسند که محبوب ترین کار چیست؟پاسخ می فرمایند:کاری که دست در آن دخالت داشته باشد.محبوب ترین مال چیست؟آنچه از طریق کار به دست آمده باشد.اساساً برای آدمی جز ثمرهء تلاشی که می کند،نصیبی وجود ندارداین اصل،هم در رابطهء انسان و خدا صادق است:که قیامت و سرنوشت نهائی آدمی،به گفتهء قرآن:«روزی است که انسان دستاورد خویش را به چشم می بیند»،و هم در رابطهء اجتماعی و در یک سیستم اقتصادی.
این اصل،کلّی است: وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى، وَأَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُرَى(نجم:40-39) و اینکه براى انسان جز حاصل تلاش او نیست و نتیجهء کوشش او به زودى دیده خواهد شد.
مسئلهء مهم تری که در خودسازی مطرح است،کار است.امّا کار،نه به عنوان مقدّمه ای برای زندگی کردن،تحصیل،کسب مقام اجتماعی یا کار تولیدی؛بلکه کار به عنوان ورزشی در خودسازی.کار کردن یعنی نفی طبیعت به وسیلهء انسان.کار،پراکسیس انسان است در قبال طبیعت.انسان،حکومت طبیعت را نفی می کند و حکومت خویش را جانشین آن می سازد.این یک کار مادّی است.
عمل اجتماعی نیز اینچنین است:انسان با کار خویش،جامعهء خویش را تغییر می دهد و می سازد و عجیب است که انسان در همان حال که می سازد،خودش نیز ساخته می شود:به عنوان مثال،فردوسی،شاهنامه را سروده است و شاهنامه،این آزادمرد روستای خراسان را فردوسی کرده است.میکل آنژ در حالی که مجسّمهء داود را می آفریند،خود به وسیلهء آن آفریده می شود.
بنابراین،کار یک شمشیر دولبه است،تجلّی جوهر وجودی آدمی است و تنها انسان است که کار می کند،زیرا کار،تنها یک عمل غریزی،آنچنانکه در همهء حیوانات هست،نیست؛بلکه کار عبارت است از تجلّی تحقّق عینی اراده و خواست و ارزش های ویژهء انسان.انسان در کار متولّد میشود،با کار ساخته می شود و ذهنیّت وی تبدیل به یک واقعیّت عینی می گردد و در همان حال،جوهر وجودی اش صیقل می خورد و تکامل می یابد.
ادامه دارد...
